Moeders vormen ons – vaak fysiek in de baarmoeder (hoewel er veel andere soorten moeder-kindrelaties zijn, waaronder adoptie) en emotioneel door hun interactie met ons.
De band is zo sterk dat de Britse psychoanalyticus Donald Winnicott geloofde dat er niet zoiets bestaat als een baby, maar alleen een baby en zijn moeder. Hij geloofde dat het gevoel van eigenwaarde van een kind wordt opgebouwd door het soort relatie dat hij heeft met zijn belangrijkste verzorger (meestal mama).
Wat gebeurt er dus als moeder er emotioneel niet voor je was? Volgens sommige psychoanalytici, onderzoekers en andere theoretici ontstaat dan de zogenaamde “moederwond”.
Kinderen (meestal dochters, maar soms ook zoons) zouden naar verluidt het moederlijke litteken ervaren als hun moeder:
- Ze boden ondersteuning door te zorgen voor de fysieke behoeften van de kinderen, maar gaven geen liefde, zorg en veiligheid.
- Hij toonde geen empathie om de emoties van het kind te weerspiegelen en hen te helpen die emoties te benoemen en ermee om te gaan.
- De ouder stond het kind niet toe om negatieve emoties te uiten.
- was extra kritisch
- Er werd verwacht dat het kind steun zou bieden bij hun eigen fysieke of emotionele behoeften.
- De beschikbaarheid voor het kind was evenmin mogelijk omdat ze moesten werken of omdat ze druk waren met hun eigen interesses (Let wel op: Je kunt een werkende moeder zijn – zelfs een werkende alleenstaande moeder – zonder de vacature van moederschap te creëren!)
- Ze hadden zelf emotioneel of fysiek misbruik geleden, verwerkten het trauma niet en waren daardoor niet in staat om liefde en zorg te bieden.
- had een onbehandelde geestelijke gezondheidsaandoening.
- ervaring hebben met alcoholisme of drugsverslaving
De moederwond is geen specifieke diagnose – hoewel het zo pijnlijk kan zijn dat je er zeker van bent dat het er een verdient. Hoewel zowel dochters als zonen de impact van de onderbelichte moederfiguur kunnen voelen die leidt tot de moederwond, wordt het doorgaans beschouwd als een wond van moeder tot dochter.
Dankzij psycholoog Mary Ainsworth en haar hechtingstheorie weten we dat het vertrouwen dat een moeder in de kindertijd inboezemt niet alleen een positieve invloed heeft op het heden van het kind, maar ook op hun toekomstige relaties. Met andere woorden, een kind dat de moederwond oploopt, zal hoogstwaarschijnlijk dit soort relatie blijven voortzetten met hun eigen kinderen.
In patriarchale samenlevingen kan het voor moeders gemakkelijker zijn om hun eigen moederwond door te geven aan hun dochters. Vrouwen die stereotiepe overtuigingen hebben geïnternaliseerd die vrouwen tot tweederangsburgers degraderen, hebben meer kans om bewust of onbewust deze overtuigingen door te geven aan hun dochters.
Dochters in deze samenlevingen kunnen zich gevangen voelen in een dilemma met een dubbelzijdig zwaard: Accepteer waar Mama in gelooft zodat we in hetzelfde schuitje zitten en ze van me blijft houden, of vecht voor mijn eigen overtuigingen en streef naar empowerment.
Het is geen gemakkelijke taak om de strijd aan te gaan.
Een dochter die ervoor kiest om dat te doen, kan zichzelf saboteren op dezelfde manier als het klassieke 1970 “angst voor succes” onderzoek van Matina Horner heeft aangetoond. Meer recente onderzoeken hebben Horner’s studie gerepliceerd en laten vergelijkbare stereotiepe reacties zien die vrouwen tegenhouden in hun zelfverwerkelijking en de moederwond laten etteren.
Als je je afvraagt welke signalen kunnen duiden op de aanwezigheid van de moederwond in je leven, denk dan terug aan je kindertijd en probeer je te herinneren wat de kinderversie van jou heeft meegemaakt.
Als veel van de gevoelens op de onderstaande lijst bekend voorkomen, kan het zijn dat je een moederwond hebt.
- Je moeder was er gewoon niet emotioneel voor je.
- Je was terughoudend om je moeder om troost of veiligheid te vragen.
- Je twijfelde of je de goedkeuring van je moeder had, dus probeerde je altijd perfect te zijn.
- Je voelde je zenuwachtig en bang in de buurt van je moeder.
- Je moeder rekende erop dat je zowel fysiek als emotioneel voor haar zou zorgen.
Als de punten op de lijst hierboven met je resoneren, wat betekent dat dan nu voor jou? Deze negatieve gevoelens kunnen leiden tot:
- lage eigenwaarde
- gebrek aan emotioneel bewustzijn
- onvermogen om zichzelf te kalmeren
- het gevoel hebben dat warme en liefdevolle relaties buiten je bereik liggen
Laten we eens kijken waarom dit zou kunnen gebeuren:
Lage zelfwaardering
Een veilige hechting zorgt ervoor dat een kind zich belangrijk voelt. Zonder deze fundamentele overtuiging in zichzelf, worstelen kinderen om een gevoel van eigenwaarde te krijgen en in zichzelf te geloven.
Gebrek aan emotioneel bewustzijn.
Een moeder die aanwezig is voor haar kind kan de gevoelens van haar kind weerspiegelen, die gevoelens benoemen en helpen ze te beheersen. Het kind hoeft negatieve gevoelens niet te onderdrukken, omdat ze een manier hebben om ermee om te gaan.
Onvermogen om zichzelf te kalmeren.
Zonder bewustzijn van hoe ze hun gevoelens moeten beheersen, ontwikkelen kinderen en later volwassenen nooit het vermogen om zichzelf te troosten. In plaats daarvan zoeken ze naar externe bronnen van troost. Dit kan onder andere inhouden dat ze vluchtgedrag vertonen, zoals het gebruik van alcohol en drugs.
Problemen in een relatie.
Volwassenen met de moederwonde hebben moeite met het vormen en onderhouden van de positieve relaties waar we allemaal naar verlangen, omdat ze nooit hebben geleerd om te vertrouwen.
Het genezen van de moederwond is een balans tussen het erkennen van negatieve gevoelens zoals woede en wrok en het besef dat we onze moeder mogelijk moeten vergeven. Hoewel we ons tijdelijk goed kunnen voelen als we vasthouden aan de negatieve gevoelens, verliezen we uiteindelijk echt.
Hoe kunnen we de balans vinden die ons zal genezen?
Uitdrukking geven aan de pijn
De eerste stap is jezelf toestaan om te zeggen: “Au” – en meer – als je dat nodig hebt. Therapie kan je kind-zelf helpen om de pijn van onbemind zijn, genegeerd worden, buitengesloten worden, bespot worden en zelfs slachtoffer zijn uit te drukken. Het bijhouden van een dagboek kan ook helpen.
Hou van jezelf
Ons begrip van onszelf is gevormd door de manier waarop onze moeder met ons omging. We moeten beseffen dat het feit dat onze moeder niet in staat was om ons zelfbeeld op een positieve manier op te bouwen, niet onze schuld was. Door het minder dan ideale beeld los te laten, kunnen we ons zelfbeeld opnieuw creëren.
Ontwikkel zelfbewustzijn.
Zonder de feedback van onze moeder hadden we niet de versterking die nodig was om zelfbewustzijn te ontwikkelen. We moeten leren om contact te maken met onze emoties. Neem de tijd om stil te staan en te voelen wat je voelt. Het benoemen van het gevoel is de eerste stap om ermee om te gaan.
Word je eigen ouder.
We kunnen ook leren om voor onszelf te zorgen en onszelf te geven wat we als kind nooit hebben gekregen.
Zelfzorg betekent niet dat we onszelf verwennen; het is zorgen voor onze behoeften. Voor sommigen van ons betekent zelfzorg een solo ochtendwandeling voordat we plaatsnemen aan ons bureau. Voor anderen betekent het tijd vrij maken voor een koffiedate met een vriend die ons goed laat voelen over onszelf.
Forgiveness
Het erkennen van onze eigen gevoelens en treuren over wat we als kind nooit hebben gekregen, creëert de emotionele ruimte die nodig is om naar vergeving toe te bewegen.
Moeder zijn is zwaar werk. Als je een moeder bent, weet je dat al. En soms maken moeders fouten. Zelfs heel grote fouten. Als je je moeder kunt herkennen zoals ze is en niet blijft hangen bij wie je zou willen dat ze is, kun je haar beter begrijpen en accepteren.
Als je dat eenmaal hebt gedaan, zou het mogelijk kunnen zijn om een relatie op te bouwen met je moeder. Leer om grenzen te stellen en je kunt ontdekken dat jij en je moeder samen een soort relatie kunnen opbouwen. Zelfs als het geen perfecte relatie is, kan het iets betekenisvols worden.
Natuurlijk kan het in sommige gevallen voorkomen dat je een verwaarlozende of mishandelende moeder hebt gehad die je echt niet kan vergeven. In zulke situaties is het misschien beter om die moeilijke gevoelens te verwerken binnen je ondersteuningsnetwerk of met een therapeut – zonder de olijftak uit te reiken.
Het zou handig en gemakkelijk zijn als we al onze fouten en mislukkingen aan onze moeders kunnen toeschrijven. Maar dat zou niet waarheidsgetrouw zijn. En dat komt omdat we allemaal de gave van keuze hebben.
We hebben de keuze om de stappen te nemen om onze eigen moederwond te helen en ervoor te zorgen dat we deze pijn niet doorgeven aan onze kinderen. Het is een uitdagende reis, maar het is het begin van empowerment.
Laatst medisch gecontroleerd op 29 september 2020.
- Parenthood
- Gezondheid en welzijn
Wat is de Moederwond en hoe genees je deze?
Moeders vormen ons – vaak fysiek in de baarmoeder (hoewel er veel andere soorten moeder-kindrelaties zijn, waaronder adoptie) en emotioneel door hun interactie met ons.
De band is zo sterk dat de Britse psychoanalyticus Donald Winnicott geloofde dat er niet zoiets bestaat als een baby, maar alleen een baby en zijn moeder. Hij geloofde dat het gevoel van eigenwaarde van een kind wordt opgebouwd door het soort relatie dat hij heeft met zijn belangrijkste verzorger (meestal mama).
Wat gebeurt er dus als moeder er emotioneel niet voor je was? Volgens sommige psychoanalytici, onderzoekers en andere theoretici ontstaat dan de zogenaamde “moederwond”.
Kinderen (meestal dochters, maar soms ook zoons) zouden naar verluidt het moederlijke litteken ervaren als hun moeder:
- Ze boden ondersteuning door te zorgen voor de fysieke behoeften van de kinderen, maar gaven geen liefde, zorg en veiligheid.
- Hij toonde geen empathie om de emoties van het kind te weerspiegelen en hen te helpen die emoties te benoemen en ermee om te gaan.
- De ouder stond het kind niet toe om negatieve emoties te uiten.
- was extra kritisch
- Er werd verwacht dat het kind steun zou bieden bij hun eigen fysieke of emotionele behoeften.
- De beschikbaarheid voor het kind was evenmin mogelijk omdat ze moesten werken of omdat ze druk waren met hun eigen interesses (Let wel op: Je kunt een werkende moeder zijn – zelfs een werkende alleenstaande moeder – zonder de vacature van moederschap te creëren!)
- Ze hadden zelf emotioneel of fysiek misbruik geleden, verwerkten het trauma niet en waren daardoor niet in staat om liefde en zorg te bieden.
- had een onbehandelde geestelijke gezondheidsaandoening.
- ervaring hebben met alcoholisme of drugsverslaving
De moederwond is geen specifieke diagnose – hoewel het zo pijnlijk kan zijn dat je er zeker van bent dat het er een verdient. Hoewel zowel dochters als zonen de impact van de onderbelichte moederfiguur kunnen voelen die leidt tot de moederwond, wordt het doorgaans beschouwd als een wond van moeder tot dochter.
Dankzij psycholoog Mary Ainsworth en haar hechtingstheorie weten we dat het vertrouwen dat een moeder in de kindertijd inboezemt niet alleen een positieve invloed heeft op het heden van het kind, maar ook op hun toekomstige relaties. Met andere woorden, een kind dat de moederwond oploopt, zal hoogstwaarschijnlijk dit soort relatie blijven voortzetten met hun eigen kinderen.
In patriarchale samenlevingen kan het voor moeders gemakkelijker zijn om hun eigen moederwond door te geven aan hun dochters. Vrouwen die stereotiepe overtuigingen hebben geïnternaliseerd die vrouwen tot tweederangsburgers degraderen, hebben meer kans om bewust of onbewust deze overtuigingen door te geven aan hun dochters.
Dochters in deze samenlevingen kunnen zich gevangen voelen in een dilemma met een dubbelzijdig zwaard: Accepteer waar Mama in gelooft zodat we in hetzelfde schuitje zitten en ze van me blijft houden, of vecht voor mijn eigen overtuigingen en streef naar empowerment.
Het is geen gemakkelijke taak om de strijd aan te gaan.
Een dochter die ervoor kiest om dat te doen, kan zichzelf saboteren op dezelfde manier als het klassieke 1970 “angst voor succes” onderzoek van Matina Horner heeft aangetoond. Meer recente onderzoeken hebben Horner’s studie gerepliceerd en laten vergelijkbare stereotiepe reacties zien die vrouwen tegenhouden in hun zelfverwerkelijking en de moederwond laten etteren.
Moederwonde en Romantische Relaties
Het kan ook moeilijk zijn om grenzen te stellen en te behouden als gevolg van de invloed van de onveilige hechtingsstijl van iemands moeder uit het verleden, wat bijdraagt aan het basisverhaal waaruit de persoon nu handelt. De moeder was echter niet beschikbaar voor het kind, vanwege werk of omdat ze bezig waren met hun eigen interesses. Het is echter belangrijk om op te merken dat je een werkende moeder kunt zijn, zelfs een werkende alleenstaande moeder, zonder de moederwond over te brengen.
Erkenning en Bewustzijn: Het herkennen en erkennen van het bestaan van een wond is de eerste stap naar genezing. Neem de tijd om je emoties en herinneringen te verkennen en geef jezelf de ruimte om je pijn echt te begrijpen en te valideren.
Wat is de moederwond?
Het concept van de “Moederwond” verwijst naar de psychologische impact die voortkomt uit de relatie tussen een individu en zijn moeder. Deze wond kan veroorzaakt worden door verschillende factoren:
Fysieke of emotionele verwaarlozing: Dit gebeurt wanneer de primaire verzorger geen troost, erkenning of emotionele steun biedt. Als gevolg hiervan kunnen gevoelens van isolatie en verlating ontstaan.
Mishandeling: Of het nu verbaal, fysiek of emotioneel is, misbruik veroorzaakt aanzienlijke schade en draagt bij aan diepe verwondingen. Dergelijke incidenten hebben een negatieve invloed op iemands begrip van liefde, vertrouwen en relaties.
Vervlechting of Overcontrole: Hier leiden de beschermende gedragingen van moeders tot praktijken die de groei en autonomie van een kind belemmeren. Dit kan grenzen vervagen, waardoor het moeilijk wordt voor het kind om onafhankelijkheid te ontwikkelen.
Onrealistische Verwachtingen en Chronische Kritiek: Wanneer acceptatie en liefde verbonden zijn met specifieke prestaties of gedragingen, wordt er enorme druk op het kind gelegd om ’te presteren’. Deze constante zoektocht naar validatie kan voorkomen dat het kind ware veiligheid vindt binnenin.
Wat gebeurt er als een moeder geen band opbouwt met haar kind?
Als een moeder er niet in slaagt een band met haar kind te vormen, leidt dit tot diepgaande emotionele en psychologische gevolgen. Het gebrek aan genegenheid leidt onvermijdelijk tot gevoelens van verwaarlozing en onwaardigheid. Kinderen die opgroeien in deze dynamiek stellen zichzelf vaak vragen zoals “Ben ik goed genoeg?” Of “Waarom ben ik dit niet waard?”
Als gevolg hiervan kunnen zij ook angst ervaren en zich constant zorgen maken over hun relaties, waarbij ze zowel verlating als afwijzing vrezen. Naarmate zij ouder worden, kan hun aanhoudende zoektocht naar validatie meer naar buiten toe duidelijk worden in de behoefte aan goedkeuring in alle aspecten van hun leven als een vorm van overcompensatie voor het gebrek aan genegenheid.
Moederwond versus Vaderwond
De “Moederwond” ontstaat door het gebrek aan zorg en koestering die alleen een moeder kan bieden. Als deze moederlijke band vervormd is of ontbreekt, kan dit leiden tot gevoelens van onvoldoende zijn, moeilijkheden bij het verzorgen van onszelf en problemen met het stellen van grenzen, omdat onze primaire kennis van liefde en acceptatie geworteld is in deze moederlijke relatie.
Aan de andere kant heeft de “Vaderwond” betrekking op hoe we op een grotere schaal met de wereld omgaan en onze autoriteit uitoefenen. En dus, wanneer er spanning is of het ontbreken van een vaderlijke band, kan dit leiden tot uitdagingen als het gaat om het vertrouwen van anderen, conflicten met autoriteitsfiguren en worstelingen om onze plek in de wereld te vinden.